پروپیلن (پروپن)
پروپیلن (پروپن) :
پروپيلن يا پروپن يکي از مهمترين منومرها و مواد اوليه صنايع پتروشيمي و يکي از عمده‌ترين الفين‌هاي سبک محسوب ميشود و بطور وسيعي در آلکيلاسيون، پليمريزاسيون و پيشرفت واکنش هاي اکتان به کار مي‌رود. اين ماده گازي است بي‌رنگ و آتش‌زا که به رنگ زرد مي‌سوزد. اين گاز در آب، اتانول، اتر و اسيد استيک حل شده و داراي فرمول مولکولي C3H6 مي‌باشد. مشخصات محصول در جدول زیر آورده شده است.
خواص پروپیلن (پروپن)
|
خاصیت |
مقدار |
|
نام محصول |
پروپیلن |
|
نامهای دیگر |
پروپن (IUPAC) |
|
فرمول مولکولی |
C3H6 |
|
جرم مولکولی |
g/mol 42.08 |
|
شماره ISIC |
23201115 |
|
شکل ظاهری |
گاز بی رنگ |
|
چگالی |
Kg/m3 1.81 گازی (1.013 بار و 15 درجه سانتیگراد) Kg/m3 613.9 مایع |
|
دمای ذوب |
185.2 - درجه سانتیگراد |
|
دمای جوش |
47.6 - درجه سانتیگراد |
|
انحلال پذیری در آب |
g/m3 0.61 |
محصلات جانبی پروپیلن (پروپن) :
پروپیلن ماده واسطه است و دارای محصول جانبی نمی باشد.
گرید های پروپیلن (پروپن):
پروپيلن، ماده اوليه اصلي در توليد پلي‌پروپيلن مي‌باشد. پروپيلن در گريدهاي مختلفي به شرح زير توليد ميشود:
-
گريد پالايشگاهي (با خلوص کمتر از 92%)
-
گريد شيميايي (با خلوص 92-96%)
-
گريد پليمري (با حداقل خلوص 99.5 %)
که از اين ميان گريد پليمري در توليد پلي‌پروپيلن (PP) مصرف مي‌گردد.
محصولات پایین دستی انواع پروپیلن ها
|
گريد پالايشگاهي (خلوص كمتر از 92%) |
گريد شيميايي (خلوص: 92 تا 96%) |
گريد پليمري (خلوص : حداقل 5/99 %) |
|||
|
كيومن ايزوپروپيل الكل ساير |
60% 21% 19% |
آكريلونيتريل پروپيلن اكسايد 2-اتيل هگزانول آكريليك اسيد ساير |
32% 28% 12% 15% 13% |
پلي‌پروپيلن لاستيك EPDM |
97% 3% |
استاندارد های پروپیلن (پروپن) :
استاندارد موجود برای پروپیلن در جدول زیر ارائه شده است.
لیست استانداردهای موجود برای پروپیلن
|
Requirement |
Value |
Test Method |
|
a. Propane Feed consumption, Metric Tons of Propane Feed per Metric Ton of Propylene Product |
1.16 max. |
|
|
b. Propylene Product quantity, Metric Tons per hour |
75.0 min. |
|
|
c. Propylene Product quality |
||
|
Propylene, vol-% |
99.5 min. |
UOP 373 or ASTM D-2163 |
|
Propane, vol-% |
0.5 max. |
UOP 373 or ASTM D-2163 |
|
Ethane, vol-ppm |
200 max |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
Ethylene, vol-ppm |
100 max. |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
Acetylene, vol-ppm |
5 max. |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
Methyl Acetylene, vol-ppm |
3 max |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
Propadiene, vol-ppm |
5 max |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
C4, C5 saturated Hydrocarbons, vol-ppm |
200 max |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
Butadiene, vol-ppm |
50 max. |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
Butenes, vol-ppm |
100 max |
UOP 899 or ASTM D-2712 |
|
Green Oil (C6-C12), vol-ppm |
20 max |
|
کاربرد ها و موارد مصرف پروپيلن (پروپن) :
در سال 2004، 61 % پروپيلن توليدي در جهان براي توليد پلي پروپيلن، 9 % براي توليد آکريلونيتريل، 7% پروپيلن اکسايد، 6% کيومن، 4% آكريليك اسيد، 2% ايزوپروپيل الكل و 11% ساير موارد ، مورد استفاده قرار گرفته است. بطور کلي پروپيلن داراي دو کاربرد شيميايي و غيرشيميايي مي‌باشد.
کاربرد های شيميايي پروپيلن (پروپن)
1. پلي پروپيلن
اين رزين به وسيله پليمريزاسيون منومر پروپيلن در حضور کاتاليست زيگلر- ناتا يا متالوسن توليد ميشود. عمده پلي پروپيلن توليدي از گريد پروپيلن پليمري بوده اما سيستمهاي کاتاليستي مي‌توانند از گريد شيميايي نيز استفاده نمايند.
2. آکريلونيتريل
از اواسط سال 1960 فرآيند توليد آکريلونيتريل از اتيلن‌اکسايد و استيلن با آموکسيداسيون پروپيلن جايگزين شده است. توليد يک تن آکريلونيتريل، به حدود 2/1 تن پروپيلن نياز دارد که از گريد شيميايي پروپيلن استفاده ميشود.
3. آکريليک اسيد و استرها
اکريليک اسيد از اکسيداسيون پروپيلن بدست مي‌آيد. در اين فرآيند ابتدا آکروئين توليد و سپس اکسيد شده و آکریليک اسيد توليد مي‌گردد. به ازاي هر تن اکريليک اسيد توليدي در حدود 72/0 تن پروپيلن لازم است.
4. آليل کلرايد
آليل کلرايد به‌وسيله کلريناسيون پروپيلن توليد مي‌گردد. که ماده حد واسط براي توليد اپي کلرو هيدرين مي‌باشد.
5. ايزوپروپانول
ايزوپروپانول از هيدراسيون مستقيم يا غيرمستقيم پروپيلن بدست آمده و در تولید آن از دو گريد شيميايي يا پليمري پروپیلن استفاده مي‌گردد.
6. کيومن
در حالت طبيعي کيومن در نفت خام موجود بوده و در پالايشگاه توليد مي‌گردد. اما در حالت سنتزي، کيومن از الکيلاسيون بنزن با پروپيلن به عنوان تنها روش اقتصادي، توليد مي‌گردد و به ازاي هر تن کيومن 24/0 تن پروپيلن مصرف ميشود.
7. اتيلن- پروپيلن الاستومر
اتيلن پروپيلن الاستومر به‌وسيله کوپليمريزاسيون اتيلن و پروپيلن در حضور کاتاليست زيگلر- ناتا در فاز مايع توليد مي‌گردد. بطور متوسط مقدار 41/0 به ازاي هر تن اتيلن- پروپيلن الاستومر مصرف ميشود.
8. پروپيلن اکسايد
براي توليد اين ماده ابتدا ايزو بوتان يا اتيلن بنزن بوسيله هوا يا اکسيژن به هيدروپراکسايد تبديل شده و با پروپيلن واکنش مي‌دهد تا پروپيلن اکسايد را توليد کند. براي توليد هر تن پروپيلن اکسايد 77/0 پوند پروپيلن موردنياز مي‌باشد.
9. اکسو الکل‌ها
با اضافه کردن گاز سنتز به پروپيلن، ايزومريک و ايزو بوتير الدهيد يا بوتانول به نسبتهاي مختلف توليد مي‌گردد. به طور متوسط به ازاي هر تن بوتر الدئيد 6/0 تا 67/0 تن پروپيلن موردنياز مي‌باشد.
10. ساير موارد
از موارد کاربرد ديگر پروپيلن مي‌توان به نونن، دودسن، هپتن، اکرولئين، ايزو پروپيل فنول و 4- متيل پنتن اشاره کرد. در جدول زیر، استفاده از گرید های مختلف پروپیلن در تولید محصولات پایین دستی مشخص شده است.
استفاده از گريدهاي مختلف پروپيلن در تولید محصولات پایین دستی
|
رديف |
مورد استفاده |
گريد |
||
|
پالايشگاهي |
شيميايي |
پليمر |
||
|
1 |
پلي پروپيلن |
|
|
* |
|
2 |
اکريلونيتريل |
|
* |
|
|
3 |
کيومن |
* |
* |
|
|
4 |
پروپيلن اکسايد |
|
* |
|
|
5 |
آليل کلرايد |
|
|
* |
|
6 |
اکرولئين |
|
* |
|
|
7 |
اکرليک اسيد و استرها |
|
* |
|
|
8 |
اتيلن- پروپيلن الاستومر |
|
|
* |
|
9 |
ايزو پروپيل الکل |
* |
* |
|
|
10 |
اکسو الکل‌ها |
|
* |
|
کاربرد های غیر شیمیایی پروپيلن (پروپن)
موارد کاربرد غيرشيميايي پروپيلن شامل استفاده به عنوان افزودني به بنزين و همجنین استفاده به عنوان سوخت مي‌باشد. در جدول زیر موارد استفاده گريدهاي پروپيلن آورده شده است.
ملاحظات ایمنی و زیست محیطی پروپيلن (پروپن)
برگه داده هاي مربوط به ايمني پروپیلن در زير آورده است:
اطلاعات ایمنی پروپیلن (پروپن)
|
نام ماده |
پروپیلن C3H6 |
|
|
مشخصات ظاهري |
گاز بی رنگ |
|
|
خطرات |
تماس با چشم |
در صورت تماس با بخار ممکن است باعث سوزش مختصر می شود. |
|
تماس با پوست |
تماس با پوست باعث یخ زدگی |
|
|
تنفس |
درصورت تنفس باعث آسیب به ششها، بی هوشی |
|
|
بلعيدن |
- |
|
|
وسايل حفاظت فردي |
تهوية مطبوع هوا، عينك ايمني، لباس مقاوم در برابر مواد شیمیایی، ماسک |
|
|
كمك‌هاي اوليه |
چشم |
چشم ها را با آب شستشو دهید. |
|
پوست |
فوراً محل آسیب دیده را گرم کرده |
|
|
تنفس |
فرد مصدوم را به هوای آزاد برده و درصورت وجود سوزش، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. |
|
|
بلعيدن |
- |
|
|
شرايط حمل و نقل و نگهداري |
در محوطه با تهویه مناسب نگهداری شود. |
|